کد مطلب:14228 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:6

گنجینه پرسمان » احكام

آيا مفاد تركه (الضرب بالضغث ) كه در حد زنا ثابت است در مورد حدود ديگر مانند حد شرب خمر و قوادي و لواط و امثالهم در صورت وجود شرايط مربوطه قابل تسري است يا خير؟

بر اساس موثقه سكوني از امام صادق (ع ) ليس في الحدود نظر ساعه ،1 در اجراي حدود اصل بر فوريت اجراي حد است . بنابراين ، هرگاه مجازات حدي ، به اثبات رسيد، اجراي آن فوري است و اين مسأله مورد اتفاق فقها است .
گاهي اين عام تخصيص مي خورد و اجراي مجازات حد تا حصول بهبودي به تأخير مي افتد; اما گاهي يأس از بهبود يافتن مجرم از يك سو، و رعايت اصل فوريت در اجراي حدود از سوي ديگر، اقتضا دارد كه مجازات حد به صورت ضرب بالضغث اجرا گردد.
روايات متعددي بر مشروعيت اين مجازات دلالت دارد كه در اينجا به يك روايت اشاره مي شود:
عن سماعه عن ابي عبدالله عن ابيه عن آبائه (ع ) عن النبي (ص ):
انه أتي برجل كبير البطن قد اصاب محرما، فدعا رسول الله (ص ) بعرجون فيه مأه شمراخ فضربه مره واحده فكان الحد.2
در مورد شمول حكم بر غير زنا دو نظر وجود دارد:
در نظر برخي از فقها اجراي حد به صورت ضرب با ضغث اختصاص به حد زنا دارد. در اين باره استفتائي وجود دارد كه به آن اشاره مي شود.

سؤال
آيا حكم تأخير حد جلد يا اجراي آن به صورت ضغث كه در باب زنا مطرح است ، به تعزيرات وساير حدود نيز قابل تسري است ؟3

آيت الله العظمي سيد علي خامنه اي
حكم ضغث به موارد ديگر تعميم داده نمي شود، ولي تأخير حد به ساير موارد قابل تعميم است .
آيت الله العظمي محمدتقي بهجت
تعميم داده نمي شود. والله العالم .
نظر ديگر اين است كه اجراي مجازات به صورت ضغث به ساير مجازات حدي نيز قابل تسري است ;هرچند همه روايت هاي مربوط به ضرب با ضغث ـ بجز روايت مذكور كه در آن واژه محرما بكار رفته ـ در موردجرم زنا مي باشد; اما اجراي چنين مجازاتي اختصاص به حد زنا ندارد.
زيرا مناط و ملاك اين نحوه از مجازات در همه مجازات هاي حدي متصور است .4 بطور كلي درمجازات هاي حدي اصل بر فوريت و تعجيل در اجراي مجازات است و به لحاظ وجود يأس از بهبود يافتن مجرم ، لازم است براي پرهيز از تعطيل شدن حدود، حد جلد را به صورت ضرب با ضغث اجرا كرد.
در اين باره استفتائاتي وجود دارد كه به آن ها اشاره مي شود:

سؤال
آيا حكم تأخير حد جلد يا اجراي آن به صورت ضغث كه در باب زنا مطرح است ، به تعزيرات وساير حدود نيز قابل تسري است ؟5

آيت الله العظمي محمد فاضل لنكراني
در تعزير به نظر حاكم است و بعيد نيست اجراي آن در ساير حدود با توجه به آيه شريفه و عدم تعطيل حدود.
آيت الله العظمي حسين نوري همداني
ظاهرا قابل تسري مي باشد.
آيت الله العظمي ناصر مكارم شيرازي
در صورتي كه شرايط آن يكسان باشد، قابل تسري است . هميشه موفق باشيد.
آيت الله العظمي لطف الله صافي گلپايگاني
حكم تأخير حد و يا اجراي آن به صورت ضغث در همه حدودي كه دون قتل باشد، ثابت است و درتعزيرات هم منوط به نظر مجتهد جامع الشرائط است . والله العالم .
آيت الله العظمي سيدعبدالكريم موسوي اردبيلي
حكم تأخير در موارد خاصه در حدود ديگر هم جاري است .

سؤال
در مورد زن 75 ساله اي حد قذف صادر شده است ، ولي به گواهي پزشكي قانوني ، زن بيمار است وشلاق براي او خطرناك است ، آيا مسأله ضغث يا صبر نمودن تا بهبودي ايشان در حد قذف هم مطرح است ؟ و اگر بيماري هيچ گاه علاج نشود تكليف چيست ؟6

آيت الله العظمي ناصر مكارم شيرازي
اگر خوف خطر در اجراي حد باشد، بايد از آن خودداري شود و موكول به زمان رفع خطر گردد و اگر اميدبهبودي نيست ; بايد از ضغث استفاده كرد.

سؤال
متهم به شرب خمر محكوم به حد شده است ، منتها پزشك قانوني عنوان داشته ، چون بيمارنارسايي قلبي دارد و مسن است ، حكم قابل اجرا نيست و اميد بهبودي هم نيست ; حكم مسأله را بيان فرماييد.7

آيت الله العظمي حسين نوري همداني
در صورتي كه اميدي به بهبودي وي نباشد، شلاق ها يا شاخه هايي به تعداد حدي كه بايد بر او جاري شود، كنار هم مي گذارند و يك مرتبه بر او مي زنند.
آيت الله العظمي ناصر مكارم شيرازي
در اين گونه موارد حد ساقط مي شود و تبديل به ضغث مي شود.
آيت الله العظمي لطف الله صافي گلپايگاني
در فرض سؤال ، در اجراي حد نبايد تأخير شود. والله العالم .8
آيت الله العظمي سيد عبدالكريم موسوي اردبيلي
چنانچه اجراي حد به نحو متعارف خطر جاني دارد و اميدي هم به بهبودي نيست جلد به نحو ضغث ،اجرا شود.

سؤال
آيا شلاق را در غير حد زنا ـ حدود و تعزيرات ديگر ـ مي توان بر مجرم بيمار به نحو ضغث اجرانمود؟9

آيت الله العظمي محمدتقي بهجت
با احراز مناط توسط حاكم شرع تعزير كننده مانعي ندارد در موارد تعزير.
آيت الله العظمي لطف الله صافي گلپايگاني
آنچه در كلمات فقهاي عظام ذكر شده ، در مورد حد زنا است و روايات وارده نيز در همين مورد است ; لكن با ملاحظه بعضي تعبيرات كه در موارد ديگر آمده است . مانند اين كه در روزهاي گرم بايد حد در ساعات خنك روز مانند صبح و عصر و در روزهاي سرد در وسط روز اجراء شود و غير اين ها از مؤيدات مانند همان حكم وموضوع احتمال تعميم وجود دارد; مخصوصا اگر (تدرأ الحدود بالشبهات را) شامل موارد تخفيف نيز بدانيم واما در تعزيرات نظر مجتهد جامع الشرايط معتبر است . والله العالم .
آيت الله العظمي سيد عبدالكريم موسوي اردبيلي
ظاهرا ضغث اختصاص به حد زنا ندارد، ولكن بايد مورد، شرايط ضغث را داشته باشد.
درباره اين موضوع استعلامي از اداره حقوقي قوه قضائيه صورت گرفته كه به آن اشاره مي گردد:
متن استعلام فوق چنين مي باشد:
با توجه به مواد 92، 93 و 94 قانون مجازات اسلامي بفرماييد:
آيا حكم مقرر در موارد فوق شامل تعزيرات و ساير حدود از قبيل : شرب خمر، سرقت و... نيز مي شود؟
جواب اداره حقوقي به شماره 7/830 مورخ 1378/2/26:
بازگشت به استعلام شماره 2/115 مورخ /24فروردين سال 78 نظر مشورتي اداره حقوقي به شرح زيراعلام مي شود:
1 ـ در مجازات هاي تعزيري و بازدارنده طبق بند يك ماده 484 قانون آيين دادرسي كيفري ، اگر طبق نظرپزشكان مورد اعتماد، بيماري مانع اجراي مجازات شخص مريض باشد اجراي حكم به تأخير مي افتد و در اين صورت مجازات نه تبديل شده نه ساقط مي گردد، بلكه تا حصول بهبودي و رفع مانع به تأخير مي افتد و در موردمحكوميت به شلاق تعزيري ، اگر قاضي اجراي حكم را لازم بداند با استفاده از ملاك ماده 94 قانون مجازات اسلامي مي تواند آن را به طريق ضغث اجرا نمايد.
2 ـ در مورد حدود:
الف . در خصوص زنا مواد 93 و94 قانون مجازات اسلامي تعيين تكليف كرده است به اين ترتيب بيماري مانع اجراي حد قاتل (اعدام ) نيست ، ولي موجب تأخير اجراي شلاق مي شود; مگر در مواردي كه حاكم اجراي ضغث را لازم بداند و در مورد زنان شيرده مقررات ماده 92 در اجراي حد جلد رعايت مي شود.
ب . در ساير حدود قانون مجازات اسلامي ساكت است ; اما مي توان ملاك مواد 93 و 94 قانون مجازات اسلامي را بر آن ها تسري داد.
3 ـ در قصاص نفس بيماري محكوم موجب تأخير اجراي حكم نيست و در قانون مجازات اسلامي تأخيراجراي حكم قصاص نفس به علت بيماري تجويز نشده است .10
_____________________ پاورقي ______________
1ـ شيخ حر عاملي ، پيشين ، ابواب مقدمات الحدود، باب 25، ح 1.
2ـ همان ، باب 13، حديث 7.
3ـ گنجينه آراي فقهي ـ قضايي ، مركز تحقيقات فقهي ، سؤال 110.
4ـ سيد محمدرضا موسوي گلپايگاني ، الدر المنضود، دار القرآن الكريم ، قم ، 1412 ه' .ق ، ج 1، ص 375.
5ـ گنجينه آراي فقهي ـ قضايي ، مركز تحقيقات فقهي ، سؤال 110.
6ـ همان ، سؤال 2209.
7ـ همان ، سؤال 5888.
8ـ لازم به تذكر است كه ايشان قائل به تعميم ضغث به ساير حدود مي باشند; لذا در اين جا به صورت ضغث اجرا گردد.
9ـ همان ، سؤال 9012.
10ـ همان ، سؤال 110.